Bệnh Mốc Sương Hại Nhãn Vải: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Giải Pháp Phòng Trị Hiệu Quả

Bệnh Mốc Sương Hại Nhãn Vải 

Nhãn và vải là hai loại cây ăn quả mang lại giá trị kinh tế cao cho nhà vườn Việt Nam. Tuy nhiên, trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển, những cơn mưa phùn kéo dài và thời tiết ẩm ướt đầu năm lại là “kẻ đồng lõa” cho một mối nguy thầm lặng: bệnh mốc sương hại nhãn vải.

Bệnh xuất hiện từ lúc cây ra hoa đến khi thu hoạch, gây thối hoa, rụng quả, nứt trái – ảnh hưởng nặng nề đến năng suất và khả năng bảo quản. Trong bài viết này, Santari sẽ cùng bạn phân tích nguyên nhân, triệu chứng và đặc biệt là các giải pháp phòng trừ hiệu quả, giúp bảo vệ vườn cây xanh tốt – năng suất cao.

1. Bệnh mốc sương hại nhãn vải là gì?

Bệnh mốc sương hại nhãn vải (hay còn gọi là bệnh sương mai) là một loại bệnh nấm phổ biến, đặc biệt nghiêm trọng trong giai đoạn cây ra hoa và kết quả. Tác nhân chính gây bệnh là nấm Peronophythora litchii, tấn công toàn bộ các bộ phận như lá, hoa, quả và làm thối rữa, rụng trái nhanh chóng.

Theo thống kê thực tế từ các vùng trồng trọng điểm tại miền Bắc và Tây Nguyên, bệnh có thể làm giảm 30–70% năng suất nếu không xử lý kịp thời.

Bệnh mốc sương hại nhãn vải là gì?

2. Nguyên nhân gây bệnh mốc sương

Nấm gây bệnh (nguyên nhân chính): Tác nhân chính gây ra bệnh mốc sương trên nhãn và vải là nấm Peronophythora litchii. Đây là loại nấm ưa ẩm, phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, đặc biệt dễ lây lan qua nước, không khí hoặc từ các bộ phận cây bị bệnh như lá, hoa, quả rụng.

Thời tiết thuận lợi cho bệnh phát triển: Bệnh bùng phát mạnh vào thời điểm mưa phùn kéo dài, độ ẩm không khí cao kết hợp với nền nhiệt độ dao động từ 22–25°C. Đây là điều kiện lý tưởng để bào tử nấm phát tán, nảy mầm và tấn công cây trồng.

Tán cây rậm rạp, thiếu ánh sáng: Khi cây nhãn, vải không được tỉa cành đúng kỹ thuật, tán cây sẽ dày và chồng lấn lên nhau. Điều này làm hạn chế khả năng lưu thông không khí và ánh sáng xuyên qua, khiến độ ẩm trong tán cây tăng cao – môi trường lý tưởng cho nấm mốc phát triển.

Tàn dư thực vật mang mầm bệnh: Lá, hoa và quả rụng không được thu gom, xử lý sau mỗi vụ mùa sẽ trở thành nguồn bệnh tiềm ẩn. Nấm có thể tồn tại trong xác thực vật cũ và lan rộng ra toàn bộ vườn nếu gặp điều kiện thuận lợi.

Mật độ trồng quá dày: Việc trồng cây với khoảng cách quá gần nhau làm vườn trở nên âm u, kém thông thoáng. Không khí ẩm tích tụ lâu trong tán cây sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển và lây lan nhanh chóng giữa các cây liền kề.

Nguyên nhân gây bệnh mốc sương.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh trên lá, hoa và quả

3.1 Trên lá:
Bệnh thường khởi phát từ mép lá rồi lan dần vào phía trong. Những phần bị nhiễm sẽ có dấu hiệu khô cháy, đặc biệt là viền lá sẽ chuyển sang màu nâu sẫm. Trong điều kiện độ ẩm cao, mặt dưới của lá có thể xuất hiện một lớp phấn trắng mịn – đây chính là các sợi nấm trưởng thành, là dấu hiệu đặc trưng để nhận biết sớm bệnh mốc sương.

3.2 Trên chùm hoa:
Giai đoạn ra hoa là thời điểm bệnh tấn công mạnh mẽ. Ban đầu, trên cuống hoa xuất hiện các đốm đen nhỏ. Sau đó, vết bệnh lan rộng, bao phủ toàn bộ chùm hoa khiến hoa bị teo tóp, ngả sang màu nâu đen và dễ rụng. Trong điều kiện khô ráo, cuống hoa có hiện tượng tóp lại, khô quắt. Ngược lại, khi gặp thời tiết ẩm ướt, cuống hoa dễ bị thối nhũn và gãy, làm rụng hàng loạt chùm hoa và ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ đậu quả.

3.3 Trên quả:
Bệnh gây hại ở mọi giai đoạn phát triển của quả, nhưng nghiêm trọng nhất là vào thời điểm quả chín. Lúc này, trên bề mặt quả sẽ xuất hiện các vết loang lổ màu xám hoặc đen. Nếu không xử lý kịp thời, vết bệnh sẽ lan rộng, khiến quả bị nứt, chảy dịch màu vàng nâu, có mùi chua thối đặc trưng. Thịt quả bị nhũn, mất giá trị sử dụng và ăn uống. Đặc biệt, quả bệnh nếu để lẫn với quả lành sẽ nhanh chóng làm lây lan nấm sang các quả khác, gây tổn thất nặng trong khâu thu hoạch và bảo quản.

Dấu hiệu nhận biết bệnh trên lá, hoa và quả.

4. Tác hại của bệnh mốc sương đến năng suất

5. Biện pháp phòng trừ hiệu quả

Để kiểm soát hiệu quả bệnh mốc sương hại nhãn vải, bà con cần áp dụng đồng bộ các biện pháp từ kỹ thuật canh tác, dinh dưỡng hợp lý đến sử dụng các hoạt chất phù hợp, nhằm phòng ngừa sớm và hạn chế tối đa thiệt hại về năng suất.

5.1. Biện pháp canh tác chủ động

• Tỉa cành tạo tán thông thoáng: Ngay sau thu hoạch, bà con nên cắt bỏ những cành tăm, cành sâu bệnh, cành nằm trong tán hoặc chồng chéo nhau để tăng khả năng đón ánh sáng và giảm độ ẩm bên trong tán cây – yếu tố thuận lợi cho nấm mốc phát triển.
• Dọn vườn sạch sẽ: Thu gom toàn bộ lá rụng, hoa rụng, quả bị bệnh sau mỗi đợt mưa hoặc cuối vụ để tránh tồn lưu mầm bệnh trong vườn.
• Khoảng cách trồng hợp lý: Trồng thưa và đúng kỹ thuật giúp các hàng cây không quá rậm rạp, giảm nguy cơ tích tụ ẩm ướt lâu ngày.
• Luân canh hoặc trồng xen cây chắn gió: Giúp điều tiết khí hậu trong vườn, hạn chế lây lan bào tử nấm.

5.2. Dinh dưỡng cân đối để cây khỏe – tăng đề kháng

Một chế độ bón phân hợp lý sẽ giúp cây sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu với các loại nấm bệnh, đặc biệt là mốc sương. Dưới đây là bảng hướng dẫn cơ bản:

5.3. Sử dụng hoạt chất đặc hiệu phòng trị nấm

Việc sử dụng đúng hoạt chất có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của nấm Peronophythora litchii là yếu tố then chốt để bảo vệ cây hiệu quả. Dưới đây là một số hoạt chất khuyến nghị được các chuyên gia và cơ quan bảo vệ thực vật công nhận:

Lưu ý: Bà con nên thay đổi luân phiên các nhóm hoạt chất trong mùa vụ để tránh hiện tượng nấm kháng thuốc.

5.4. Tăng cường phòng bệnh bằng sinh học và vi sinh vật có lợi

• Bà con có thể kết hợp sử dụng chế phẩm sinh học chứa nấm Trichoderma hoặc vi khuẩn Bacillus subtilis để cải tạo đất và tiêu diệt mầm bệnh tồn dư trong đất và gốc cây.
• Sử dụng phân bón lá sinh học chứa vi lượng, acid amin, Humic, Fulvic,… giúp cây phát triển đồng đều, tăng sức đề kháng với điều kiện thời tiết bất lợi và nấm bệnh.

5.5. Thời điểm và cách xử lý hiệu quả

• Chủ động phòng bệnh trước thời kỳ ra hoa và sau khi đậu quả.
• Ưu tiên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh phun khi trời nắng gắt hoặc ngay trước khi mưa.
• Phun đủ ướt đều toàn bộ tán lá, hoa và quả; lưu ý các khu vực dễ tích tụ ẩm như mặt dưới lá, cuống hoa, giữa các chùm quả.

6. Kết luận và lời khuyên từ Santari 

Bệnh mốc sương hại nhãn vải là một trong những dịch hại nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng vườn cây nếu không được phòng trừ kịp thời. Tuy nhiên, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát hiệu quả nếu áp dụng đúng và đồng bộ các biện pháp: tỉa cành tạo tán thông thoáng, thu gom tàn dư thực vật, bón phân cân đối giúp cây khỏe mạnh, đồng thời sử dụng luân phiên các hoạt chất đặc hiệu để hạn chế kháng thuốc.

 Santari khuyến nghị bà con nên chủ động phòng bệnh ngay từ đầu vụ – đặc biệt trong giai đoạn cây ra hoa, kết trái – nhằm ngăn chặn nguy cơ bùng phát. Nếu cần tư vấn phác đồ phòng trừ chi tiết, lựa chọn hoạt chất phù hợp hoặc giải pháp tăng đề kháng tự nhiên cho cây, bà con vui lòng liên hệ đội ngũ kỹ thuật Santari để được hỗ trợ tận tình và miễn phí.