Bệnh Thán Thư Ớt: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả

Bệnh Thán Thư Ớt 

Vụ ớt nghịch mùa là cơ hội vàng để bà con nông dân tăng thu nhập nhờ giá bán cao. Nhưng đi kèm với đó là nguy cơ mất trắng nếu không kiểm soát tốt bệnh thán thư ớt gây thối trái hàng loạt. Tỷ lệ gây hại của bệnh này có thể lên tới 80%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, chất lượng và giá trị thương phẩm của trái ớt. Là đơn vị chuyên cung cấp giải pháp nông nghiệp, Santari sẽ giúp bà con hiểu rõ về bệnh này và có cách xử lý kịp thời, hiệu quả.

1. Bệnh thán thư ớt là gì?

Thán thư ớt là một bệnh nguy hiểm do nấm gây ra, phổ biến trên cây ớt tại Việt Nam, đặc biệt trong vụ nghịch mùa – khi điều kiện thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều hoặc có sương mù kéo dài. Tác nhân chính gây bệnh là nấm Colletotrichum spp, có khả năng tấn công toàn bộ cây ớt: từ lá, thân, chồi non, hoa cho đến trái.

Bệnh phát sinh âm thầm nhưng diễn tiến rất nhanh, đặc biệt khi cây bắt đầu ra hoa và đậu trái. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể gây thối trái hàng loạt, làm giảm chất lượng thương phẩm hoặc mất trắng toàn bộ mùa vụ.

Một số tên gọi khác của bệnh thán thư ớt:

• Bệnh đốm trái ớt
• Bệnh thối trái ớt
• Bệnh nổ trái ớt

Theo thống kê từ các vùng chuyên canh ớt tại miền Nam, bệnh thán thư có thể gây thất thoát năng suất từ 30 – 80%, thậm chí cao hơn trong điều kiện ẩm kéo dài hoặc trồng ớt liên vụ không nghỉ đất.

Bệnh thán thư ớt là gì?

2. Tác nhân gây bệnh thán thư ớt

Tác nhân chính gây ra bệnh thán thư trên cây ớt là nấm Colletotrichum gloeosporioides hoặc Colletotrichum capsici – thuộc nhóm nấm đa ký sinh, tồn tại rất lâu ngoài môi trường, đặc biệt là trong đất trồng, hạt giống nhiễm bệnh, tàn dư thực vật hoặc cỏ dại ký chủ phụ.

Dưới đây là bảng mô tả chi tiết về đặc điểm của tác nhân gây bệnh:

Nghiên cứu tại Trường Đại học Cần Thơ cho thấy: bào tử nấm Colletotrichum có thể nảy mầm chỉ sau 4 giờ trong môi trường ẩm, tạo điều kiện bùng phát rất nhanh trong mùa mưa hoặc khi tưới rãnh liên tục.

Tác nhân gây bệnh thán thư ớt.

3. Triệu chứng nhận biết bệnh trên lá, thân, quả

Việc phát hiện sớm triệu chứng bệnh thán thư ớt là yếu tố then chốt giúp bà con kịp thời xử lý và tránh lây lan trên diện rộng. Tùy vào bộ phận bị tấn công, dấu hiệu bệnh sẽ có hình thái khác nhau:

3.1 Trên lá:

Vết bệnh xuất hiện ở mặt dưới lá, có hình tròn hoặc méo, màu nâu nhạt rồi sẫm dần. Viền ngoài có thể đỏ hoặc nâu đậm, hơi lõm và lan dọc theo gân lá. Lá bị bệnh khô, giòn, dễ rách, vàng úa và rụng sớm, làm cây suy yếu, chậm phát triển.

3.2 Trên thân và cuống lá:

Vết bệnh có hình thoi hoặc dải dài theo thân, rìa viền đen rõ ràng. Trên bề mặt thường có chấm đen nhỏ – nơi nấm sinh bào tử. Khi nặng, thân và cuống bong vỏ, cây còi cọc hoặc chết rũ nếu không xử lý kịp.

3.3 Trên quả:

Ban đầu là đốm tròn nhỏ, màu xanh sẫm hoặc nâu tối, hơi lõm và ẩm. Vết bệnh lan rộng thành hình bầu dục, có vòng đồng tâm, trên đó xuất hiện chấm đen. Quả bị bệnh nặng sẽ khô quắt, rụng nhiều, mất giá trị thương phẩm.

Lưu ý: Ngay cả sau khi thu hoạch, nếu trái đã nhiễm nấm, bệnh vẫn tiếp tục phát triển, gây hư hỏng trong quá trình vận chuyển hoặc bảo quản.

Triệu chứng nhận biết bệnh trên lá, thân, quả.

4. Điều kiện phát sinh và lây lan bệnh

Bệnh thán thư ớt thường bùng phát mạnh trong điều kiện nóng ẩm, mưa nhiều hoặc quản lý ruộng không tốt. Nấm Colletotrichum spp. có khả năng tồn tại dài ngày trong đất và tàn dư thực vật, sẵn sàng tái bùng phát khi gặp điều kiện thuận lợi.

Những điều kiện thuận lợi khiến bệnh dễ bùng phát:

• Thời tiết ẩm ướt kéo dài, đặc biệt vào mùa mưa (từ tháng 6 đến tháng 10 hằng năm).
• Mùa khô nhưng có sương mù sáng hoặc tưới ẩm thường xuyên cũng là nguy cơ cao.
• Đất trũng thấp, thoát nước kém, tích nước lâu ngày tạo môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
• Trồng với mật độ dày đặc, thiếu thông thoáng khiến ẩm độ tăng cao, tạo điều kiện cho nấm bào tử phát tán.
• Bón quá nhiều phân đạm, cây phát triển xanh tốt nhưng yếu, dễ nhiễm nấm bệnh.
• Luân canh không hợp lý: Trồng ớt nhiều vụ liên tục hoặc trên nền đất đã canh tác các cây dễ nhiễm nấm như cà chua, cà tím, khoai tây, thuốc lá....

Điều kiện phát sinh và lây lan bệnh.

5. Cách xử lý và ngăn ngừa bệnh thán thư trên cây trồng

Để đạt hiệu quả cao, cần phối hợp đồng bộ nhiều giải pháp ngay từ đầu vụ. Dưới đây là các nhóm biện pháp bà con nên áp dụng:

5.1 Biện pháp canh tác

• Chọn giống: Ưu tiên giống ớt F1 có sức kháng tốt. Không dùng hạt từ ruộng từng nhiễm bệnh.
• Xử lý hạt giống: Ngâm nước nóng 52°C trong 2 giờ hoặc sử dụng hoạt chất có khả năng ức chế nấm như metalaxyl, validamycin.
• Xử lý đất: Bón vôi bột (100–150 kg/1.000 m²) để tăng pH đất, kết hợp Trichoderma spp. để diệt nấm trong đất.
• Trồng đúng mật độ: Đảm bảo ruộng ớt thông thoáng, khô ráo, ánh sáng xuyên đều.
  Luân canh hợp lý: Xen canh với cây họ không phải cà – ớt, ví dụ như lúa nước, đậu xanh giúp giảm mật số nấm tồn lưu.
• Tưới tiêu khoa học: Chỉ tưới khi cần, tránh tưới vào chiều tối và không để mặt đất ẩm liên tục.
• Bón phân cân đối: Hạn chế phân đạm, tăng hữu cơ hoai mục, kết hợp vi sinh vật đối kháng như Trichoderma để duy trì hệ sinh thái đất khỏe mạnh.

Cách xử lý và ngăn ngừa bệnh thán thư trên cây trồng.

5.2 Biện pháp sinh học

Bổ sung vi sinh vật đối kháng như Trichoderma spp. và Bacillus subtilis vào đất để ức chế hoạt động của nấm hại.

Ngoài ra, bà con nên phun định kỳ phân bón lá vi lượng chứa Canxi, Bo, Kẽm, Silic… giúp cây chắc khỏe, thành tế bào vững chắc, hạn chế nấm thâm nhập.

Một số dòng phân bón chứa amino acid hoặc humic kết hợp vi lượng cũng giúp cây nhanh hồi phục sau khi nhiễm bệnh.

5.3 Biện pháp hóa học

Khi bệnh bùng phát, cần can thiệp bằng hoạt chất chuyên biệt có phổ tác dụng mạnh. Ưu tiên luân phiên nhiều nhóm hoạt chất khác nhau để tránh hiện tượng kháng thuốc.

Cách xử lý và ngăn ngừa bệnh thán thư trên cây trồng.

6. Kết luận về bênh thán thư và lời khuyên từ Santari

Thán thư ớt là bệnh hại nguy hiểm, đặc biệt dễ bùng phát trong vụ nghịch hoặc điều kiện ẩm độ cao. Bệnh không chỉ làm thối trái, giảm năng suất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng thương phẩm và thu nhập của bà con.

Tuy nhiên, bệnh thán thư ớt hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Việc kết hợp linh hoạt các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học sẽ giúp cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng và phục hồi nhanh sau bệnh.

Santari luôn sẵn sàng đồng hành cùng bà con trong việc tư vấn lịch phòng trừ, lựa chọn hoạt chất phù hợp, phân bón sinh học và giải pháp hồi phục sau bệnh. Nếu bà con cần hỗ trợ chi tiết về cách xử lý thán thư ớt hoặc muốn được tư vấn chuyên sâu cho từng giai đoạn cây phát triển, đừng ngần ngại liên hệ với Santari ngay hôm nay