Bệnh Thán Thư Trên Xoài: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả

Bệnh thán thư trên xoài

Trong canh tác xoài, một trong những kẻ thù thầm lặng khiến nhà vườn lao đao chính là bệnh thán thư trên xoài. Căn bệnh nguy hiểm này không chỉ âm thầm làm sụt giảm năng suất mà còn khiến chất lượng trái bị ảnh hưởng nghiêm trọng – từ mẫu mã, hương vị đến khả năng tiêu thụ và xuất khẩu. Nhằm giúp bà con nhận diện và xử lý kịp thời, Santari mang đến bài viết phân tích toàn diện từ nguyên nhân, dấu hiệu cho đến giải pháp phòng trị bệnh thán thư trên xoài một cách khoa học, sát thực tế và dễ áp dụng.

1. Bệnh thán thư trên xoài là gì?

Trong quá trình trồng xoài, bệnh thán thư được xem là một trong những tác nhân gây hại nghiêm trọng nhất. Bệnh thường bùng phát mạnh vào mùa mưa – thời điểm độ ẩm trong không khí cao, ánh nắng yếu và tán lá dày đặc tạo điều kiện lý tưởng cho mầm bệnh phát triển.

Điểm đáng lo ngại của thán thư là khả năng lây lan nhanh và gây tổn thương trên nhiều bộ phận của cây. Nếu không được kiểm soát đúng cách, bệnh có thể gây thiệt hại lớn về năng suất lẫn chất lượng, thậm chí làm mất trắng cả vụ mùa.

Bệnh thán thư trên xoài là gì?

2. Nguyên nhân gây bệnh thán thư trên xoài

Tác nhân chính gây bệnh là các chủng nấm thuộc chi Colletotrichum spp., phổ biến nhất là Colletotrichum gloeosporioides và C. acutatum. Chúng tồn tại dai dẳng dưới dạng bào tử trong đất, tàn dư cây trồng, và nhanh chóng phát triển khi gặp điều kiện thuận lợi.

Các yếu tố thuận lợi để bệnh bùng phát:

• Độ ẩm trên 85%: Môi trường ẩm là điều kiện vàng để bào tử nấm sinh sôi.
• Nhiệt độ từ 25–28°C: Thời tiết ấm và ẩm là yếu tố xúc tác mạnh mẽ.
• Sương mù buổi sáng, mưa nhiều: Góp phần phát tán mầm bệnh qua nước hoặc tiếp xúc giữa các bộ phận cây.
• Vườn rậm rạp, thiếu ánh sáng: Là nơi trú ngụ lý tưởng của nấm bệnh.

Nếu không chủ động can thiệp, bệnh thán thư trên xoài có thể lan rộng thành dịch và gây thiệt hại nặng nề.

Nguyên nhân gây bệnh thán thư trên xoài.

3. Triệu chứng bệnh thán thư qua từng giai đoạn

Tùy vào vị trí bị nhiễm mà bệnh biểu hiện triệu chứng khác nhau. Bảng sau giúp bà con dễ dàng nhận diện:

Triệu chứng bệnh thán thư qua từng giai đoạn.

4. Tác hại của bệnh nếu không phòng trừ kịp thời

Nếu không phát hiện và xử lý sớm, bệnh có thể gây ra hàng loạt hậu quả nặng nề cho năng suất lẫn chất lượng vườn xoài:

• Rụng hoa, rụng trái non sớm: khiến tỷ lệ đậu trái cực thấp, gây mất trắng nếu bệnh tấn công đầu vụ.
• Thối trái già: ảnh hưởng nghiêm trọng đến mẫu mã và độ ngọt, khiến sản phẩm không thể tiêu thụ hoặc bị loại khỏi thị trường xuất khẩu.
• Lá khô, rụng sớm: làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây suy yếu, dễ mắc thêm các bệnh khác như nứt thân, xì mủ, đốm rong…
• Mất giá thương phẩm, khó bán ra thị trường: trái xấu mã, mềm nhũn, có vết đen sẽ bị thương lái từ chối hoặc mua giá rẻ.
• Tái nhiễm nhanh chóng nếu không vệ sinh vườn kỹ lưỡng: mầm bệnh tồn tại lâu dài trên tàn dư thực vật, gây hại dai dẳng từ năm này sang năm khác.

5. Biện pháp đặc trị sinh học và hóa học

Khi bệnh thán thư đã phát sinh trong vườn, việc chỉ áp dụng các biện pháp canh tác là chưa đủ. Để kiểm soát triệt để, nhà vườn cần kết hợp đồng bộ biện pháp sinh học và hóa học tùy theo mức độ nhiễm bệnh.

5.1 Biện pháp sinh học

• Sử dụng nấm đối kháng Trichoderma spp.: Đây là nhóm vi sinh vật có khả năng ức chế và tiêu diệt nấm gây bệnh trong đất thông qua cạnh tranh không gian và dinh dưỡng. Trichoderma phát huy hiệu quả tốt nhất khi được sử dụng cải tạo đất trước hoặc sau thu hoạch, góp phần tái thiết môi trường vi sinh an toàn cho rễ cây.
• Phun các chế phẩm sinh học như nano đồng, nano bạc: Các hoạt chất này có tính kháng nấm, kháng khuẩn mạnh nhưng rất thân thiện với môi trường. Bà con nên sử dụng ở giai đoạn đầu mùa hoặc khi phát hiện những dấu hiệu sớm như đốm nhỏ trên lá và trái.

5.2 Biện pháp hóa học

Khi bệnh lan rộng hoặc xuất hiện nhiều ở giai đoạn hoa và trái non, bà con cần can thiệp thuốc trừ bệnh  hóa học luân phiên thuốc để tránh kháng thuốc. Sau đây là một số hoạt chất trị thán thư bà con có thể tham khảo:

• Azoxystrobin: Ngăn cản sự phát triển của nấm bằng cách ức chế chuỗi hô hấp.
• Propiconazole: Có khả năng nội hấp mạnh, thấm sâu và lan tỏa nhanh trong mô cây.
  Difenoconazole: Tác động nhanh, hiệu lực lâu dài, ít rửa trôi.
• Mancozeb + Metalaxyl: Phổ tác dụng rộng, hiệu quả với cả nấm bề mặt và nấm xâm nhập sâu.

Lưu ý: Luôn tuân thủ nguyên tắc “4 đúng”: đúng thuốc – đúng lúc – đúng liều – đúng cách để đạt hiệu quả cao mà không làm ảnh hưởng xấu đến cây hoặc môi trường.

Biện pháp đặc trị sinh học và hóa học.

6. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Phòng bệnh luôn ít tốn kém và hiệu quả hơn chữa trị. Bà con nên thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:

• Vệ sinh vườn kỹ lưỡng: Định kỳ thu gom và tiêu hủy toàn bộ lá rụng, cành khô, trái bệnh. Những tàn dư thực vật này chính là nơi trú ẩn lý tưởng của nấm Colletotrichum spp. Bà con nên đốt hoặc ủ nóng để tiêu diệt mầm bệnh triệt để.
• Tỉa cành – tạo tán – đón nắng: Giữ cho vườn luôn thông thoáng, ánh sáng chiếu được vào bên trong sẽ làm giảm độ ẩm – điều kiện then chốt để nấm phát triển. Cành tán rậm rạp cũng là nơi giữ sương và nước mưa – môi trường lý tưởng cho bệnh phát sinh.
• Bao trái xoài đúng thời điểm: Khi trái lớn bằng quả trứng gà, cần bao trái bằng túi chuyên dụng. Điều này giúp ngăn chặn tiếp xúc với bào tử nấm, đồng thời tránh côn trùng và nước mưa làm tổn thương trái.
• Tránh xử lý ra hoa vào đúng mùa mưa: Nếu có thể, hãy canh thời điểm ra hoa vào mùa khô hoặc thời điểm ít mưa để giảm rủi ro nhiễm bệnh từ giai đoạn mẫn cảm nhất.

 Biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

7. Kết luận và lời khuyên từ Santari

Bệnh thán thư trên xoài là một trong những nguyên nhân khiến nhà vườn mất ăn mất ngủ, đặc biệt ở các khu vực có khí hậu nóng ẩm như miền Nam và Tây Nguyên. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh, giữ vững năng suất và chất lượng cho cả vụ mùa.

Nếu bạn cần tư vấn lịch phun thuốc phòng bệnh thán thư trên xoài theo từng giai đoạn sinh trưởng, hoặc muốn tham khảo bảng chi phí đầu tư cho mô hình xoài sạch, chuẩn xuất khẩu, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Santari – thương hiệu luôn đồng hành cùng nhà vườn trên hành trình canh tác hiệu quả và bền vững!