Biện Pháp Phòng Và Trừ Bệnh Thối Thân Trên Cây Lúa

Bệnh thối thân trên cây lúa là một trong những bệnh hại nghiêm trọng nhất, gây giảm năng suất 20-50% nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trị tổng hợp, đặc biệt là giải pháp vi sinh an toàn, sẽ giúp nông dân bảo vệ mùa vụ hiệu quả và hướng tới canh tác bền vững. Santari sẽ hướng dẫn bà con những điều tốt nhất khi bị bệnh thối thân ở lúa dưới đây. 

1. Nguyên nhân gây bệnh thối thân trên cây lúa

Hiểu rõ nguồn gốc và điều kiện phát triển của bệnh là bước đầu tiên để xây dựng chiến lược phòng trị hiệu quả. Bệnh thối thân không chỉ phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh mà còn chịu ảnh hưởng mạnh từ điều kiện môi trường và kỹ thuật canh tác.

Một số nguyên nhân dẫn đến bệnh thối thân ở cây lúa

1.1 Tác nhân gây bệnh thối thân

Bệnh thối thân trên cây lúa chủ yếu do nấm Sclerotium oryzae (còn gọi là Magnaporthe salvinii) gây ra. Đặc điểm của loài nấm này là:

• Tạo ra các hạch nấm (sclerotia) có màu đen, hình tròn hoặc bầu dục với kích thước 0,5-1mm
• Hạch nấm có thể tồn tại trong đất hoặc rơm rạ lên đến 2 năm
• Phát tán qua nước, đất nhiễm bệnh và dụng cụ canh tác
• Xâm nhập vào cây lúa thông qua các vết thương hoặc lỗ khí khổng

Ngoài ra, một số loài nấm khác như Fusarium cũng có thể gây ra triệu chứng tương tự trên cây lúa.

1.2 Điều kiện bệnh thối thân trên cây lúa phát triển

Bệnh thối thân trên cây lúa phát triển mạnh trong các điều kiện sau:

• Nhiệt độ cao (25-30°C) kết hợp với độ ẩm cao trên 85%
• Ruộng ngập nước sâu và kéo dài
• Bón phân đạm quá nhiều làm cây phát triển thân lá mạnh, mềm yếu
• Mật độ gieo sạ dày, tạo điều kiện ẩm ướt thuận lợi cho nấm phát triển
• Đất thiếu thoáng khí và thoát nước kém
• Tàn dư thực vật nhiễm bệnh từ vụ trước không được xử lý triệt để

Hiểu rõ các điều kiện này giúp nông dân chủ động trong việc điều chỉnh kỹ thuật canh tác để hạn chế sự phát triển của bệnh thối thân trên cây lúa.

2. Cách nhận biết bệnh thối thân trên lúa

Phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh thối thân giúp người nông dân có biện pháp xử lý kịp thời, tránh thiệt hại lớn cho mùa vụ. Triệu chứng bệnh thường xuất hiện theo từng giai đoạn với mức độ nghiêm trọng khác nhau.

Nhận biết lúa bị bệnh thối thân

2.1 Dấu hiệu ban đầu trên cây lúa

Khi cây lúa bị nhiễm bệnh thối thân, những dấu hiệu ban đầu thường xuất hiện vào giai đoạn đẻ nhánh đến làm đòng:

• Vết bệnh xuất hiện đầu tiên ở phần gốc thân sát mặt nước, có màu xám đen hoặc nâu
• Bẹ lá bị thối nhũn, có màu xám hoặc nâu nhạt
• Phần gốc cây có mùi hôi đặc trưng
• Các chồi non có thể bị thối và chết sớm
• Lá bắt đầu vàng úa từ dưới lên trên

Những triệu chứng này thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác như bệnh khô vằn, do đó cần quan sát kỹ đặc biệt là sự xuất hiện của hạch nấm màu đen trên thân lúa.

2.2 Mức độ phát triển của bệnh thối thân trên cây lúa

Khi bệnh thối thân phát triển mạnh, các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn:

• Thân lúa bị thối rỗng, dễ gãy đổ khi có gió mạnh
• Các hạch nấm màu đen xuất hiện dày đặc trên bẹ lá và thân
• Bông lúa bị lép hoặc không trổ được
• Cây lúa có thể chết hoàn toàn nếu bị nhiễm nặng
• Bệnh thường xuất hiện thành từng đám trong ruộng, sau đó lan rộng
• Ở giai đoạn trổ bông và chín, bệnh làm thân yếu, dễ gãy đổ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất

Mức độ thiệt hại phụ thuộc vào thời điểm nhiễm bệnh và điều kiện môi trường. 

3. Tác hại của bệnh thối thân đối với sản xuất lúa

Bệnh thối thân lúa không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng mà còn tác động nghiêm trọng đến năng suất, chất lượng lúa và kinh tế nông hộ. Hiểu rõ mức độ thiệt hại giúp nông dân nhận thức đúng tầm quan trọng của việc phòng trị.

Tác hại của bệnh thối thân lúa đối với sản xuất

3.1 Ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây lúa

Khi nhiễm bệnh thối thân, cây lúa bị ảnh hưởng nghiêm trọng về sinh lý:

• Gián đoạn quá trình vận chuyển nước và dinh dưỡng do mô dẫn bị phá hủy
• Khả năng quang hợp giảm do lá vàng và chết sớm
• Hạn chế khả năng đẻ nhánh và phát triển rễ
• Cây lúa suy yếu, dễ bị tấn công bởi các loại sâu bệnh khác
• Rút ngắn thời gian sinh trưởng, ảnh hưởng đến quá trình tích lũy chất khô

Những ảnh hưởng này đặc biệt nghiêm trọng nếu bệnh xuất hiện trong giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng.

3.2 Ảnh hưởng của bệnh thối thân trên cây lúa về kinh 

Bệnh thối thân gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:

• Giảm năng suất từ 20-50% tùy mức độ nhiễm bệnh
• Chất lượng hạt kém, tỷ lệ hạt lép cao
• Tăng chi phí sản xuất do phải đầu tư phòng trị bệnh
• Lúa dễ đổ ngã khi thu hoạch, gây thất thoát
• Ảnh hưởng đến độ bền vững của hệ thống canh tác
• Giảm lợi nhuận và thu nhập của người nông dân

Theo thống kê, thiệt hại kinh tế do bệnh thối thân gây ra có thể lên đến hàng trăm tỷ đồng mỗi năm ở các vùng trồng lúa trọng điểm.

4. Cách phòng ngừa bệnh thối thân trên cây lúa

Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn chữa bệnh. Việc áp dụng các biện pháp canh tác khoa học kết hợp với quản lý môi trường hợp lý sẽ giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm bệnh thối thân. 

Phòng ngừa bệnh thối thân ở lúa theo Santari

4.1 Biện pháp canh tác bền vững

Áp dụng các biện pháp canh tác khoa học giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh thối thân:

• Lựa chọn giống kháng bệnh: Ưu tiên các giống lúa có khả năng kháng bệnh thối thân như OM5451, Jasmine 85, OM4900
• Mật độ gieo sạ hợp lý: Duy trì khoảng cách 20x20cm hoặc 15x25cm, tránh gieo quá dày
• Bón phân cân đối: Hạn chế bón nhiều đạm, tăng cường bón kali và phân hữu như: 10-20-20….
• Luân canh cây trồng: Xen canh với cây họ đậu để cải tạo đất và giảm mật độ mầm bệnh
• Xử lý tàn dư sau thu hoạch: Cày vùi sâu hoặc ủ phân thay vì đốt rơm rạ

Kết hợp các biện pháp này tạo nên hệ thống canh tác bền vững, giảm thiểu nguy cơ phát sinh bệnh thối thân trên cây lúa.

4.2 Quản lý nước và đất hiệu quả

Việc quản lý nước và đất hợp lý đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa bệnh thối thân:

• Cải tạo hệ thống thoát nước, tránh để ruộng úng lụt kéo dài
• Bổ sung vôi bột khi cải tạo đất (500-700kg/ha) để điều chỉnh độ pH
• Làm đất kỹ, phơi ải đất trước khi gieo sạ
• Bổ sung các chế phẩm vi sinh vật có lợi để cải thiện cấu trúc đất

Những biện pháp này không chỉ hạn chế sự phát triển của nấm gây bệnh thối thân mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể của đất.

4.3 Ứng dụng chế phẩm sinh học phòng trừ bệnh

Các chế phẩm sinh học là giải pháp an toàn và hiệu quả trong phòng trừ bệnh thối thân:

• Sử dụng chế phẩm chứa nấm đối kháng Trichoderma (liều lượng 5-10kg/ha)
• Phun các chế phẩm vi sinh có chứa Bacillus subtilis hoặc Pseudomonas fluorescens
• Ứng dụng dịch chiết thực vật từ tỏi, gừng, nghệ có tác dụng kháng nấm tự nhiên
• Phun các chế phẩm có nguồn gốc hữu cơ trong giai đoạn đẻ nhánh và làm đòng

Lưu ý phun chế phẩm sinh học vào sáng sớm hoặc chiều mát để đạt hiệu quả cao nhất.

5. Xử lý bệnh thối thân trên cây lúa khi xuất hiện

Khi bệnh đã xuất hiện, việc can thiệp nhanh chóng bằng các biện pháp phù hợp sẽ giúp hạn chế thiệt hại và ngăn chặn sự lan rộng của bệnh. Tùy vào mức độ nhiễm bệnh, nông dân có thể lựa chọn giải pháp sinh học hoặc thuốc hóa học.

Sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt ngay bệnh thối thân lúa

5.1. Sử dụng thuốc hóa học đặc trị:

Phun thuốc có hoạt chất Validamycin, Kasugamycin, hoặc Thiabendazole, những hoạt chất hiệu quả trong điều trị nấm và vi khuẩn gây thối thân, như Burkholderia glumae, Fusarium spp., Pythium spp.

• Validamycin 3%: Pha 40ml/ bình 16 lít, phun đều toàn ruộng.
   
• Kasugamycin 2%: Pha 30–50ml/ bình 16–25 lít, phun 2 lần cách nhau 5–7 ngày.
   
• Thiabendazole: Phun phòng và trị khi bệnh mới phát, kết hợp luân phiên thuốc để tránh kháng.

5.2 Thuốc trừ bệnh GORUDEN 350SC

GORUDEN 350SC mang lại hiệu quả vượt trội trong phòng và trị các bệnh do nấm gây hại trên nhiều loại cây trồng. Đối với lúa, thuốc giúp kiểm soát hiệu quả bệnh đạo ôn lá, thối thân, đạo ôn cổ bông, lem lép hạt, bảo vệ năng suất tối ưu.

• Thành phần: Pyraclostrobin 7% + Tebuconazole 28%

• Cách pha phun: pha 10 – 15ml cho bình 16 – 20 lít nước

• Lượng thuốc dùng: 750ml/ha.

• Phun khi bệnh mới xuất hiện, phun ướt đều 2 tán lá mặt trên và dưới. Trường hợp thời tiết bất lợi nấm bệnh tăng cao phun nhắc lại 5 – 7 ngày

6. Lưu ý khi phòng trị bệnh thối thân trên lúa

Để đạt hiệu quả cao nhất trong phòng trị bệnh thối thân, nông dân cần tránh một số sai lầm thường gặp.

• Chẩn đoán sai bệnh: Bệnh thối thân dễ nhầm với bệnh khô vằn, đạo ôn cổ bông
• Phòng trị muộn: Chỉ xử lý khi bệnh đã phát triển mạnh, gây thiệt hại lớn
• Lạm dụng thuốc hóa học: Sử dụng thuốc BVTV quá liều lượng, gây hại môi trường
• Bón phân không cân đối: Bón nhiều đạm, ít kali làm cây yếu, dễ nhiễm bệnh
• Quản lý nước không hợp lý: Để ruộng ngập nước liên tục tạo điều kiện cho nấm phát triển
• Không xử lý tàn dư sau thu hoạch: Để lại nguồn bệnh cho vụ sau

Tránh được những sai lầm này sẽ giúp công tác phòng trị bệnh thối thân hiệu quả hơn.

Bệnh thối thân trên cây lúa là nguyên nhân gây giảm năng suất và chất lượng lúa nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm, kết hợp biện pháp canh tác hợp lý và sử dụng chế phẩm sinh học sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.

Santari cam kết cung cấp các giải pháp phòng trị bệnh thối thân an toàn, hiệu quả và phù hợp với điều kiện canh tác thực tế, đồng hành cùng bà con nâng cao năng suất và phát triển nông nghiệp bền vững.

Thông tin liên hệ:

• Tư vấn sản phẩm: 0904.394.655 / 0903.175.183
• Tư vấn kỹ thuật: 0903175183
• Hotline CSKH: 0789917927
• Địa chỉ: 285 Nguyễn Kim Cương, Ấp 7A, xã Tân Thạnh Đông, huyện Củ Chi, TPHCM
• Email: Santarivietnam@gmail.com
• Fanpage chính Santari: facebook.com/santarivietnam